Stedentrip Sarajevo: ontrafel het verleden van Bosnië en Herzegovina

Ik kwam in Sarajevo omdat ik een rondreis door Bosnië en Herzegovina maakte. Een stedentrip Sarajevo gaat je niet in de koude kleren zitten. Zodra je de stad in komt, merk je dat het soms oud en vervallen is, maar dat er ook zeker een verhaal aan deze stad hangt. Met de recente Balkanoorlog, ruim dertig jaar geleden, ervaar je tijdens een stedentrip nog steeds de impact die het op de stad heeft gehad.

Toch ben ik erg te spreken over Sarajevo. De stad heeft zowel het echte ‘Balkan-gevoel’ als de allure van een sjieke stad. Daarbij voelt het authentiek aan en geeft het oude Ottomaanse centrum echt veel sfeer aan je citytrip. Tel daar nog de indrukwekkende musea over de geschiedenis bij op en je verveelt je geen dag in deze stad. Dat het ook nog eens een goedkope stedentrip bestemming is, maakt het voor mij compleet.

Al is Sarajevo tegenwoordig heel modern, de meeste reizigers komen hierheen om in de geschiedenis van Bosnië en Herzegovina te duiken. Je merkt dat Sarajevo de hoofdstad van het land is vanwege de allure van de grote gebouwen. Sommige daarvan zijn grof en komen duidelijk uit de Joegoslavische, Communistische tijd, andere juist klassiek uit de tijd dat het bij het Oostenrijks-Hongaarse rijk hoorde. Ook is er een historisch centrum dat volledig uit de Ottomaanse (Turkse) tijd komt. Deze afwisseling van architectuur maakt ook dat de stad vele gezichten heeft.

Toch is ook het conflict dat er in de jaren ’80 en ’90 heerste nog steeds voelbaar in de stad. En dat maakt het misschien niet altijd een even vrolijk tripje. Maar juist als je het prachtige Bosnië en Herzegovina gaat verkennen, ontkom je hier niet aan.

Anders dan in andere Europese hoofdsteden vind je in verhouding veel toerisme van Islamitische afkomst, omdat Bosnië bekend staat als Moslimvriendelijk land. Dit geeft de stad een heel eigen sfeer. Ondanks dat je op maar zo’n 2 uur vliegen van Nederland bent, waan je je hier dan ook in een compleet andere wereld!

Lange tijd hoorde Bosnië en Herzegovina bij het Ottomaanse rijk. In 1908 werd het land overgenomen door het Oostenrijks-Hongaarse rijk, waarna een roerige tijd aanbrak. Sarajevo moderniseerde en kreeg een betere infrastructuur, maar ook het Nationalisme groeide in de stad. Door deze situatie werd uiteindelijk de moord op aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk gepleegd in Sarajevo, deze moord was het begin van de eerste wereldoorlog.

De Bosniërs hoopten met deze daad onafhankelijkheid te krijgen. Dit is helaas toen niet gelukt. Wél is daarna de Joegoslavische staat begonnen. De term ‘Joegoslavië’ betekent ‘land van de Zuid-Slaven’ en werd gevormd door de samenvoeging van verschillende gebieden, die tegenwoordig onafhankelijke Balkan landen vormen.

In 1918 werd het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen opgericht. Later, in 1929, werd de naam veranderd in het Koninkrijk Joegoslavië. Dit koninkrijk viel in 1992 uiteen en Bosnië werd, middels een referendum, onafhankelijk verklaard, maar daarmee was de ellende niet afgelopen.

Na het referendum stonden drie partijen tegenover elkaar en ontstond er een burgeroorlog. Sarajevo werd hierdoor zwaar getroffen, vooral tijdens het beleg van Sarajevo (1992-1996). De bevolking kon de stad niet verlaten, omdat de stad in een vallei ligt en omsingeld werd. De enige uitweg was uiteindelijk via een lange tunnel die de inwoners buiten de stad bracht.

Het doel van de belegering was om, middels uithongering en uitputting, de stad te dwingen tot overgave. Zo ontstond er een ernstige humanitaire crises, waaronder voedsel- en watertekorten, gebrek aan medische voorzieningen en blokkades. De stad werd dagelijks blootgesteld aan bombardementen en beschietingen, met duizenden burgers die omkwamen of gewond raakten. Een zeer zwarte bladzijde in de geschiedenis.

Inmiddels is Sarajevo hard op weg op te krabbelen uit dit diepe dal. Laat je de heftige geschiedenis dan ook niet weerhouden om de hoofdstad van Bosnië en Herzegovina te bezoeken tijdens je vakantie. Het land heeft ontzettend veel mooie natuur en bezienswaardigheden te bieden en een bezoek aan de hoofdstad hoort daar zeker bij.

Met deze blik op het stukje geschiedenis kun je je voorstellen dat een stadstour met gids heel interessant kan zijn. Zelf deed ik de Free Walking tour van Meet Bosnia, maar was daar niet enthousiast over, omdat de geschiedenis vanuit een erg eenzijdig oogpunt werd verteld. Ik raad daarom aan online stadstours met elkaar vergelijken.

Het historisch centrum van Sarajevo is echt een andere wereld! Het oude Ottomaanse deel van Sarajevo, bekend als ‘Old Town’ of ‘Baščaršija’, is een levendige wijk vol geschiedenis, cultuur en gezelligheid. De meeste gebouwen komen hier uit de tijd dat de Turken hier aan de macht waren.

Er zijn veel kleine cafeetjes waar je Bosnische koffie kunt drinken (vergelijkbaar met Turkse koffie) met een taartje. Ook vind je er veel kebab tentjes. Struin door de smalle straatjes en ga op zoek naar mooie, handgemaakte souvenirs. Van houtsnijwerk tot keramiek en koperwerk. ’s Avonds verandert de wijk in een levendig centrum met veel barretjes, restaurants en Shisha bars. Het is dan ook de juiste plek voor een feestje.

De Latin Market, een kleurrijke markthal, is leuk om te bezoeken in Old town. Deze doet erg aan Istanbul denken, compleet met de Turkse lampjes en kleden. Achter de markt ligt de ruïne Tašlihan met de overblijfselen van een oude Turkse stenen herberg. Verder staat in dit oude centrum de Sebilj-fontein, een belangrijk monument voor Sarajevo. Het is een populaire ontmoetingsplaats en een pittoresk stukje Ottomaanse architectuur dat dateert uit de 19e eeuw.

Een van de andere bezienswaardigheden in Sarajevo is de Gazi Husrev-beg Moskee. Met een ligging in het hart van Old Town is het een van de belangrijkste moskeeën én bezienswaardigheden in Sarajevo. Hij werd gebouwd in 1531 door Gazi Husrev-beg, een Ottomaanse gouverneur. De moskee staat bekend om zijn prachtige architectuur en mooie binnentuin.

De andere oude moskee in het centrum heet Carsija Mosque en is een van de oudste moskeeën in Sarajevo. Deze moskee is wat kleiner en is mooi om zijn eenvoudige, maar elegante architectuur. Ik raad dan ook zeker aan om beide moskeeën te bezoeken.

De officiële naam van het museum is The Museum of Crimes Against Humanity and Genocide 1992 – 1995. Deze bezienswaardigheid in Sarajevo klinkt natuurlijk niet zo heel gezellig, maar blijft ook juist in deze tijd belangrijk en interessant. Dit is waar de hele oorlog in de jaren ’80 & ’90 om ging. Voor mij was het een ervaring die diepe indruk achterliet en veel opheldering gaf aan vage herinneringen uit mijn kindertijd.

De echte oorzaak van de oorlog heb ik nooit begrepen, maar die snapte ik na een bezoek aan dit museum wel meer. De genocide op de Moslim-Bosniërs wordt hier akelig hard in beeld gebracht.

Mocht je nog meer te weten willen komen, of vooral nog meer willen zien, ga dan naar de Gallery 11/07/95. Deze herdenkingskunstgallerij dankt haar naam aan wat er op 11 juli 1995 heeft plaatsgevonden, het bloedbad/de genocide in het Srebrenica kamp. De Nederlanders speelden ook nog een belangrijke rol in deze gebeurtenis. Je vindt o.a. veel indrukwekkende persfoto’s in het museum.

Een bezoek aan de Sarajevo City Hall moet je zeker niet aan je voorbij laten gaan. Dit stadhuis, ook bekend als Vijecnica, is een iconisch gebouw in het centrum van Sarajevo en daarmee ook een van de belangrijke bezienswaardigheden in de stad.

Het werd gebouwd in de late 19e eeuw, maar is afgebrand in 1992. Het gebouw was grotendeels verwoest en daarmee ook de belangrijke Bosnische bibliotheek die zich in het gebouw bevond. Er zijn helaas veel boeken, geschiedenis en waardevolle documenten verloren gegaan bij deze brand.

Sommigen associëren de Sarajevo City Hall met Arabische architectuur, vanwege bepaalde elementen die overeenkomen met de neogotische stijl. Het gebouw is echter ontworpen door de Tsjechische architect Karel Parik.

Een van de andere leuke dingen om te doen in Sarajevo is een ritje met de Sarajevo Gondola. Deze kabelbaan is een populaire attractie in Sarajevo en brengt je naar de rand van de vallei voor een prachtig panoramisch uitzicht over Sarajevo en de omliggende natuur.

Bovenaan ligt een voormalige bobslee- en rodelbaan uit de tijd dat in Sarajevo de Olympische winterspelen werden gehouden. Nu is deze bedekt met graffiti.

Ook kun je een vanaf het eindstation van de kabelbaan een mooie wandeling maken de heuvel op. Navigeer richting de Yellow Fortress (Žuta Tabija). De route brengt je door een authentiek Bosnisch wijkje en langs een aantal begraafplaatsen, die je ook weer doen herdenken aan het heftige verleden.

Loop je nog een stukje verder, dan kom je bij de White Fortress (Bijela Tabija). Om hier binnen te komen moet je een klein bedrag betalen. De forten zijn meer ruïnes en niet perse goed onderhouden. Wel kun je bij de White Fortress de andere kant van de berg op kijken en de prachtige natuur die de stad omringt zien liggen. 

De Pijaca Markale food market is een leuke plek om de lokale cultuur van Sarajevo te ervaren en lokale specialiteiten te proeven. Je vind hier vooral groenten en fruit, maar bijvoorbeeld ook verse noten en honing of een zelfgebrouwen fles Raki, als je zin hebt in een lokale drank. Het grootste gedeelte van de markt is buiten onder een overdekte kap. Ook is er nog een binnengedeelte met vlees en eieren. Rondom de markt liggen wat winkeltjes met lokale producten, zoals gekonfijte vruchten.