Vaarvakantie Friesland: verken het Friese landschap vanaf het water
Door Mirjam
Wie Friesland zegt, zeg water. Want geen enkele provincie is zo geschikt om vanaf het water te bekijken als Friesland. Tijdens een vaarvakantie door Friesland trekt het mooie, uitgestrekte landschap langzaam aan je voorbij. Je vaart over Friese meren, langs weilanden vol koeien en maakt hier en daar een tussenstop bij een pittoresk dorpje om een Fryske sûkerbôle (suikerbrood) te kopen. Je eindigt de dag in één van de vele knusse havens. Ben je nog nooit op een vaarvakantie in Friesland geweest, dan is het ook echt een avontuur. Ook voor ons was dit de eerste vaarvakantie. We gingen een lang weekend op pad met deze boot en dit zijn onze tips en ervaringen!
Bossen, stranden, weilanden, meren en moerassen: Friesland heeft het allemaal!
Wist je dat je in geen andere provincie zoveel verschillende landschappen per vierkante kilometer vindt als in Friesland? Deels heeft de provincie dit te danken aan menselijk ingrijpen, bijvoorbeeld door de turfwinning. Voor de turfschippers werden namelijk speciale vaarwegen aangelegd die een grote stempel drukten op het landschap in Friesland. Je kunt zelfs een speciale turfroute varen! Maar ook het feit dat Friesland aan het IJsselmeer en de Waddenzee ligt, maakt het landschap bijzonder. De Waddenzee is zelfs officieel UNESCO werelderfgoed. En dan is er natuurlijk nog het beroemde Friese merengebied, met zijn vele grote en kleine meren. Een deel van de Friese meren zijn door gletsjers in de IJstijd ontstaan, een ander deel door de veenopgravingen. Het feit dat er ook veel vaarverbindingen tussen de verschillende meren zijn, maakt het een geliefde plek bij watersporters die genieten van het weidse landschap. Om al deze landschappen onder de aandacht te brengen lanceert Friesland in 2021 de campagne ‘Ode aan het Friese landschap’. Op de speciale site kun je hier meer over lezen.
Waarom juist Friesland zo geschikt is voor een vaarvakantie
Al jaren is Friesland dé favoriete provincie van vele watersporters en dit is niet voor niets: alles in Friesland er op ingericht om het hen naar hun zin te maken. Of het nu gaat om bootverhuur of watersportmateriaal, het wordt je hier wel erg makkelijk gemaakt. En dat is ook wel logisch voor een provincie die voor maar liefst 42% uit water bestaat! In elke plaats aan het water vind je meerdere havens en aanlegplekken, waar je gemakkelijk aan kunt meren. En er is altijd wel iemand in de buurt om je een handje te helpen. De havens hebben meestal erg goede voorzieningen met ruime ligplaatsen, stroom, hoge aanlegsteigers en goed sanitair. Ook op het gebied van vaarroutes is er in Friesland veel gedaan om het de watersporter naar zijn zin te maken. Heb je bijvoorbeeld geen zin om onder lage bruggen of door sluizen heen te varen? Geen probleem, dan kies je gewoon de aquaductroute, of een van de ‘staande mast routes‘. Juist de combinatie van oneindige mogelijkheden qua vaarroutes, het diverse landschap, de pittoreske stadjes en dorpjes én de faciliteiten die het de watersporter makkelijk maken, maakt Friesland tot dé provincie voor een (eerste) vaarvakantie.
Zo bepaal je je vaarroute door Friesland
Natuurlijk is het helemaal aan jou om te bepalen welke route je gaat volgen tijdens je vaarvakantie door Friesland. Je kunt je route het handigste uitstippelen met behulp van een waterkaart. Aanvullend kun je de app ‘RiverGuide Recreant’ gebruiken, een soort Google Maps voor vaarverkeer. Check bij het bepalen van je route goed of alle plekken waar je langs vaart geschikt zijn voor de boot die je huurt qua lengte, breedte en diepte. En ook of de bruggen waar je onderdoor wilt varen niet te laag zijn. Je zult niet de eerste zijn die vast komt te zitten onder een brug! Alle informatie over bruggen, sluizen, jachthavens etc. vind je in de Wateralmanak 2. Natuurlijk kun je er ook voor kiezen om een voorbeeldroute te varen. Zeker als het je eerste keer op het water is, is dit wel de veiligste optie.
Tijdens onze vaarvakantie door Friesland kwamen we langs de volgende plekken:
Heegermeer & De Fluessen
Omdat onze bootverhuurder gevestigd is in Heeg, voeren wij over het Heegermeer. Het Heegermeer gaat vanzelf over in De Fluessen. Samen vormen ze het op één na grootste meer van Friesland. Varen over dit meer geeft een bijzonder weids gevoel. Zeker als er een stevig windje staat en er dus redelijk wat golven zijn, is het best avontuurlijk! Over het meer loopt een vaargeul die je kunt volgen door tussen de boeien door te blijven varen. Op deze manier weet je zeker dat je op je route blijft en je niet vast komt te zitten.
Workum
Het stadje Workum is vooral bekend van de meesterschilder Jopie Huisman, die er geboren en getogen is. In Workum vind je dan ook een van de best bezochte musea van het noorden: het Jopie Huisman museum. In het museum kun je niet alleen zijn schilderijen bewonderen, maar ook meer leren over het leven van deze bijzondere Fries. Ook voor niet-kunstliefhebbers is Workum zeker een stop waard, het is een mooi, pittoresk stadje. Wij hadden het geluk in Workum aan te meren tijdens een prachtige zonsondergang, wat het centrum een prachtige goudgele glans gaf en het nóg mooier maakte! Tijdens onze vaarvakantie door Friesland overnachtten wij in Jachthaven Bouwsma in WOrkum. Een fijne plek om aan te meren met goede voorzieningen én een mooie watersportwinkel.
Stavoren
Wie kent de legende van het vrouwtje van Stavoren niet? In de oude haven van Stavoren staat een beeldje van het vrouwtje, uitkijkend over de zee. Stavoren is (net als Workum) één van de Friese elf steden. In elk van deze steden vind je een bijzondere fontein, passend bij de stad. In Stavoren is dit een enorme vis, ook deze staat bij de oude haven. Ook al wonen er nog geen 1000 mensen in Stavoren, het is dus wel een stad. Dit heeft veel te maken met het rijke verleden van Stavoren als handelsstad. Door de ligging aan het IJsselmeer was het een belangrijke haven voor de invoer van graan. De oude haven is ook gelijk het mooiste plekje van Stavoren. Je ziet er gekleurde huizen langs de kade, het beeldje van het vrouwtje van Stavoren en de fontein. Ook is dit de plek waar je verse vis kunt kopen. Vanuit de haven loop je zo door naar het IJsselmeer, waar je een mooi uitzicht hebt over het water.
Woudsend
Vaar je langs het oude dorpje Woudsend? Meer hier dan zekere even aan en wandel de ‘Elfstegentocht’. Dit is een korte wandelroute die je door de gezellige steegjes en straatjes van Woudsend leidt. Bij elke steeg hangt een informatiebord met foto’s waarop je kunt zien hoe het er vroeger uitzag. Door zijn ideale ligging werd Woudsend lange tijd gedomineerd door de scheepsbouw. Zo waren er twee houtzaagmolens, een mast- en blokmakerij en een zeilmakerij. Korenmolen het Lam is nog steeds in gebruik én kun je ook bezoeken op zaterdagen. Op andere dagen kun je in de winkel meelproducten kopen. Extra bijzonder: het is de oudste molen van Friesland! Zoek je een leuke plek om te eten in Woudsend? Wij kregen Omke Jan getipt: een bourgondische ontmoetingsplek met terras op de kade.
Een vaarvakantie Friesland zonder vaarbewijs
Wist je dat je, zelfs voor een boot van ruim 10 meter, geen vaarbewijs nodig hebt om de Friese meren op te gaan? Natuurlijk is het wel handig om te zorgen dat je wat kennis hebt van de regels die op het water gelden. Bijvoorbeeld over de verkeersborden langs het water, maar het is ook fijn om te weten hoe bruggen en sluizen werken. Je kunt hiervoor het theorieboek voor een vaarbewijs aanschaffen, maar je hoeft het daadwerkelijke diploma dus niet persé te halen. Ook is het handig om een aantal knopen van tevoren te oefenen, zoals de mastworp en de paalsteek. Hiermee zorg je ervoor dat je boot niet zomaar wegdrijft als jij lekker ligt te slapen, niet onbelangrijk.
Varen door Friesland in de praktijk
De theorie kennen is één, maar er zijn ook wel een aantal praktische zaken die handig zijn om te leren wanneer je voor het eerst met een grotere boot gaat varen. Zo werkt het sturen toch wel iets anders dan bij andere voertuigen. Je stuurt met veel vertraging, hier moet je even aan wennen als je voor het eerst vaart. Maar ook bochten maken, aanleggen, afmeren en onder bruggen doorvaren zijn allemaal dingen die in het begin best spannend kunnen zijn. Je kunt er daarom voor kiezen om een instructeur mee te nemen op je eerste dag, dit regel je via de verhuurder. Je leert dan in alle rust alle handelingen van iemand die hier ervaren in is. Dit zorgt voor een ontspannen start van je vaarvakantie en is het dus zeker waard!
Bekijk hier alle bootverhuurbedrijven in Friesland >
Welk seizoen kies je om te varen door Friesland?
Onze korte vaarvakantie door Friesland vond plaats in oktober, wat in eerste instantie best laat in het jaar leek om te varen. Ik was er dan ook op voorbereid dat het koud zou zijn. Maar viel dat even mee! Door de goede verwarming op de boot was het binnen lekker warm en de kap op de boot zorgde ervoor dat ook tijdens het sturen de temperatuur prima was. Wel zou ik, als je in het voor- of najaar gaat varen, zeker een warme, wind- en waterdichte jas meenemen. Maar varen buiten het hoogseizoen heeft een groot voordeel: het is niet druk op het water! Zeker voor een beginner, zoals ik, echt heel erg fijn. Je kunt zo rustig oefenen zonder dat je je druk hoeft te maken over ander vaarverkeer. Wanneer je dus weinig vaarervaring hebt, zou ik het dus zeker aanraden om in het (vroege) voorjaar of het najaar op vaarvakantie te gaan, in plaats van in de zomer!
Meer inspiratie voor een vakantie in Nederland
Wil je meer weten over de mogelijkheden van een vaarvakantie in Friesland? Neem eens een kijkje op de site van Visit Friesland, hier vind je ook een speciaal gedeelte over watersport. Op zoek naar een andere vakantie in Nederland? Wij schreven over mooie Nederlandse steden als Den Bosch, Bergen op Zoom, Breda, Leeuwarden, Utrecht en Zwolle. Zin om het platteland te verkennen? Ook selecteerden wij leuke huisjes aan zee en leuke plekjes om te overnachten in Nederland. En wil je eens een op een ander soort vaarvakantie? Boek dan een minicruise Newcastle of ga op vaarvakantie in de Weerribben!
Laat je horen