Vrijwilligerswerk: een andere manier van reizen
Een reis neemt je mee langs de mooiste toeristische highlights van een land, gebied of stad. Als vrijwilliger leef je echter een aantal weken of maanden binnen een unieke gemeenschap met een eigen cultuur. Een eigen leefstijl, eigen tradities, gewoonten, humor, problemen en uitdagingen. Wat doet dat met je? En met hen? Het is een bijzonder avontuur en – veel meer dan bij een reis – een unieke investering in jezelf én in anderen. Hoewel het communiceren, zeker in de eerste weken, soms met handen en voeten gaat, leef, lach, droom en werk je intensief met elkaar. Een ervaring die je de rest van je leven dicht bij je draagt.
Een uniek ervaring dus! Maar hoe regel je nou zoiets? En wat komt er eigenlijk bij kijken? We vroegen het de Nederlandse vrijwilligersorganisatie Local Dreamers die zich inzet voor lokale projecten in Ecuador.
De knoop doorgehakt en dan?
Je hebt de knoop doorgehakt: je wilt naar het buitenland! Een nieuw land, cultuur of taal leren kennen. Vrijwilligerswerk doen. Dat klinkt leuk, maar hoe bepaal je nu waar je heen wilt gaan en welk project bij jou past? Wat gebeurt er als je bent aangemeld? En hoe ziet je tijd in het projectland eruit? Dit stappenplan helpt je op weg.


1. Keuze voor organisatie en project
Om een goed doordachte keuze te kunnen is het belangrijk dat je goed wordt ingelicht door de organisatie. Een aantal punten waar je op kunt letten:
- Informatie inwinnen. Via internet, fora en vrijwilligersmarkten vind je een schat aan organisaties. Neem je tijd voor maken van een lijstje met organisaties die jou aanspreken. In zoekmachines als Google staan de leukste organisaties niet altijd bovenaan en moet je dus wat verder zoeken.
- Goed gevoel. Misschien wel meteen het belangrijkste: kies een organisatie waar jij je goed bij voelt. Vaak zijn kleinere organisaties een stuk persoonlijker en de projecten veel waardevoller. Je bent geen nummertje binnen een grote groep mensen en hebt daardoor vaak meer invloed op projecten en situaties.
- Specifieke projectinformatie. Selecteer organisaties die je zo goed mogelijk uitleggen wat elk project inhoudt en welke rol jij daarin speelt. Bekijk samen met de organisatie welk project het beste bij je past.
- Persoonlijk contact. Organisaties die snel reageren en tijd steken in een persoonlijke mail of belletje zorgen voor een vertrouwd gevoel, bij jou en je naaste omgeving. Heeft een organisatie een kantoor in Nederland? Probeer dan een afspraak te maken.
- Veiligheid. Is er nagedacht over een noodplan? Kan de organisatie je voldoende vertellen over de veiligheid op de projectlocatie? Ook voor het thuisfront vaak erg belangrijk.
- Contact met oud-vrijwilligers. Zij kunnen je natuurlijk als geen ander vertellen hoe zij hun tijd als vrijwilliger hebben beleefd
2. Voor vertrek
Als je eenmaal je keuze hebt gemaakt voor een project, is het belangrijk dat je goed voorbereid op pad gaat. Dat is niet alleen voor jezelf, maar ook voor je thuisfront vaak een hele geruststelling.
- Steek tijd in het vergaren van informatie aan over vaccinaties, verzekeringen, visa, (goedkope) vluchten en het volgen van eventueel een vreemde taal. Je zou het een reispakket kunnen noemen.
- Bezoek, indien mogelijk, een informatie- of voorbereidingsdag van de organisatie van jouw keuze. Het bereidt je voor op wat je kunt verwachten en je kunt vaak alvast kennismaken met medevrijwilligers.
- Zorg dat je de projectinformatie duidelijk voor ogen hebt. Wat ga je precies doen? Wat neem je mee? Wat is er aanwezig op locatie en wat mag je echt niet missen? Hoe is de begeleiding bij het project? Erg belangrijk!
- In de meeste gevallen zit er een prijskaartje aan vrijwilligerswerk. Vraag aan de organisatie of er nagedacht is over fundraising. Door fondsenwervende acties te organiseren, kun je een deel van de kosten dekken en maak je bovendien jouw omgeving enthousiast voor je project.
3. Financiering
Of er ook kosten zijn verbonden aan vrijwilligerswerk? Die vraag krijgen we vaker. Het antwoord is eenvoudig: hoe goed jouw bijdrage ook van pas komt, het is voor de organisaties onmogelijk om kosten te dekken voor vervoer, kost en inwoning en begeleiding. Ook betaal je vaak een vergoeding voor de voorbereiding en begeleiding vanuit de organisatie en het project. Voor hun bestaan zijn de organisaties afhankelijk van jouw bijdrage.
Welke kosten kun je verwachten?
- Kost en inwoning: als je verblijft bij een gastfamilie, in een vrijwilligershuis of op een campus, zullen er kosten vergoed moeten worden voor huur, eten en drinken en in enkele gevallen ook voor internet, gas, elektriciteit en water. Wees je ervan bewust dat deze kosten vaak een stuk lager liggen dan wat je in Nederland gewend bent.
- Project: super dat je wilt meedraaien in een project, maar om zo’n project draaiende te houden, zijn ook financiële middelen nodig. Denk alleen al aan materialen of huur van de projectlocatie. Bij sommige organisaties heb je zelf invloed in de besteding van je projectgelden.
- Begeleiding: als je voor het eerst voet zet in een nieuw land, met een heel ander klimaat, cultuur en taal, moet de lokale begeleiding van een organisatie je zeker de eerste weken dagelijks op sleeptouw nemen. Niet alleen binnen het project, maar ook bij het transport, het leren kennen van de mensen en de omgeving. En als je onverhoopt ziek wordt, dan is het wel prettig als er iemand in de buurt is die je mee kan nemen naar een betrouwbaar ziekenhuis.
Er zijn ook organisaties die de kosten erg laag kunnen houden, maar dat betekent in de praktijk vaak wel dat je buiten het project aan je lot over wordt gelaten.
Hoe kun je dit avontuur betalen?
Naast het al eerder genoemde fondsenwerven zijn er nog een aantal manieren om de kosten voor je avontuur zo laag mogelijk te houden. Een organisatie als JoHo geeft op de website informatie over fondsen en subsidies die je project gedeeltelijk kunnen vergoeden. Misschien heb je iemand in je netwerk die een vinger in de pap heeft bij een (groot) bedrijf? Veel bedrijven besteden aandacht aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Wellicht kunnen zij je projectkosten dekken.
Kijk ook eens op een website als Numbeo.com. Daar kun je de prijzen voor onderdak, eten en drinken en transport in verschillende landen en steden met elkaar vergelijken. Zo krijg je een beetje inzicht van de kosten die je kunt verwachten.
4. Je tijd in het buitenland
En dan is het zover! Je stapt éindelijk in het vliegtuig naar het projectland. Best spannend natuurlijk. Door wie word je opgehaald van het vliegveld? Hoe zit het met je verblijf de eerste dagen? Met wie heb je contact en hoe zit het eigenlijk met de veiligheid? Logisch dat je hier vragen over hebt.
De opvang, aankomst en verblijf verschilt per organisatie. Bij de Nederlandse stichting Local Dreamers gaat het als volgt:
- Lokale organisatie. In het projectland staat er net als in Nederland een team voor je klaar. Dat team bestaat uit een bijzondere internationale mix, waar je altijd op terug kunt vallen.
- Aankomst. Bij aankomst op het vliegveld word je opgehaald door een Nederlandse projectcoördinator. Omdat het vaak al laat is, je moe bent van een lange reis en je moet wennen aan de hoogte en het tijdverschil met Nederland, word je gelijk naar je verblijfplaats voor de eerste dagen gebracht. Je krijgt een welkomstpakketje met daarin een lokale simkaart, telefoonnummers en bruikbare informatie. Je bent dus direct bereikbaar voor het thuisfront, de organisatie en je medevrijwilligers.
- Eerste dagen. Vaak heb je zeker een paar dagen nodig om te acclimatiseren. De eerste dagen krijg je van dan ook rustig de tijd om bij te komen en te wennen aan het klimaat, de hoogte en de nieuwe mensen om je heen. Schrik niet als je een paar dagen ziek of uitgeput bent.
- Culturele inleiding. Het is belangrijk dat je op de hoogte bent van de lokale gebruiken en tradities. Bij Local Dreamers krijg je een culturele inleiding over het land. Er wordt bovendien verteld over veiligheid, voeding en waar je wat kunt kopen.
- Accommodatie. Als vrijwilliger zul je in de meeste gevallen in een gastgezin of in een vrijwilligershuis verblijven. Een vrijwilligershuis is een gastverblijf waar je met andere vrijwilligers en stagiairs verblijft. Vaak kiezen vrijwilligers voor een verblijf bij een gastfamilie. Je beleeft zo de cultuur op de meest pure wijze en wordt echt part of the family. Het helpt je eventueel ook een lokale taal sneller onder de knie te krijgen.
- Transport. Zorg dat je de routes van je verblijfplaats naar het project zo snel mogelijk onder de knie krijgt. Vraag om een plattegrond en noteer de namen van bijvoorbeeld straten en bussen. Het is vaak prettig de eerste dagen met iemand mee te reizen. Zo voorkom je dat je verdwaalt.
- Veiligheid. Van groot belang is dat je je op je gemak en veilig voelt. Bij je gastgezin of in het vrijwilligershuis, op straat, binnen het team en op reis. Neem het noodplan zorgvuldig door en zorg dat je je goed laat inlichten over de lokale veiligheid. Waar kun je ’s avonds beter niet lopen en wat kun je beter niet meenemen? Zorg dat je goed voorbereid op pad gaat.
5. Aan de slag met jouw project
Bij vrijwilligerswerk denk je al gauw aan het bouwen van een schooltje, het geven van Engelse les of het werken op een kinderopvang. Maar organisaties hebben vaak een heel divers projectaanbod. We nemen Local Dreamers in Ecuador weer even als voorbeeld.
Voetbalschool: Hoewel de naam voetbalschool doet vermoeden dat er alleen wordt gevoetbald, worden de kinderen ook in aanraking gebracht met nieuwe sporten als trefbal, atletiek of frisbeeën. Je kunt aan de slag als trainer of manager, maar ook bijvoorbeeld iets doen met marketing. Er wordt ook een zwemcursus aangeboden.
Talentschool: In een soort cultureel centrum geven vrijwilligers en professionals praktische workshops in thema’s als Sport en Welzijn, Theater en Muziek, Creativiteit en Techniek en Digitale Media en stimuleren de assertiviteit en het zelfvertrouwen van de studenten.
Ecotoerisme: Het toerisme in het Amazoneregenwoud wordt in de 21ste eeuw uitgebuit door grote internationale organisaties. Samen met een lokale gemeenschap zet je je daar tegen af en ga je aan de slag met het ontwikkelen van ecotoerisme; het opleiden van lokale gidsen, ondernemerschap, marketing en communicatie.
Kortom, wat je achtergrond ook is, je kunt je altijd wel ergens voor inzetten. Bespreek jouw mogelijkheden en interesses daarom goed met de organisatie(s) van jouw keuze.
6. Na thuiskomst
Eenmaal terug in Nederland ben je behoorlijk wat ervaringen rijker. Het is meestal niet verplicht, maar organisaties stellen het wel enorm op prijs als je die ervaringen wilt delen met nieuwe vrijwilligers. Wie kan nieuwe reizigers nu beter voorbereiden op het avontuur dan de mensen die er echt geweest zijn? Voor jou een kleine moeite, voor de organisatie een groot gebaar.
Vrijwilligerswerk is in de 21ste eeuw steeds meer een industrie geworden, waarbinnen grote organisaties honderden vrijwilligers per jaar uitzenden en werken met miljoenenbegrotingen. Stichting Local Dreamers is een organisatie waarbij vrijwilligerswerk nog echt vrijwillig is, ook binnen de leiding van de organisatie. Een kleine, persoonlijke en betrokken organisatie, drijvend op de passie van een groepje jonge idealisten met een voorliefde voor Zuid-Amerika. Ze helpen je graag een unieke reis samen te stellen.